Vianen
Vianen is een kleine stad ten zuiden van Utrecht aan de linkeroever van de
Lek. Stad en heerlijkheid van Vianen behoorden aan het geslacht Brederode.
Hendrik van Brederode beschouwde het als een vrijstad, waarin hij geen hoger
gezag hoefde te erkennen. Op eigen gezag liet hij dan ook op 17 maart 1558
bekendmaken dat allen die vanwege de nieuwe geloofsopvattingen werden vervolgd
in Vianen een veilig toevluchtsoord zouden vinden. Herhaaldelijk vonden in
Vianen bijeenkomsten plaats van allerlei edellieden die de kritiek van Brederode
op het regeringsbeleid deelden. Ook Willem van Oranje was herhaaldelijk voor
overleg in Vianen. In het jaar van de Beeldenstorm, 1566, liet Hendrik van
Brederode op 25 september op ordelijke wijze de beelden uit
de kerken van Vianen verwijderen. Op 1 oktober werd er voor het eerst in de kerk
een calvinistische preek gehouden. In hetzelfde jaar versterkte Brederode de stad in
zijn voornemen met koning Filips II de gewapende strijd aan te gaan. Vanouds
voerden de Brederodes, die aan de graven van Holland verwant waren, in hun wapen
de Hollandse leeuw, voorzien van de zogenaamde 'barensteel'. Brederode liet in
Vianen op eigen gezag munten slaan met het Hollandse wapen zonder barensteel,
daarmee oude aanspraken hernemend dat de Brederodes recht hadden op de titel
graaf van Holland. Daarnaast was hij op propagandistisch terrein actief en liet
hij in een eigen drukkerij in Vianen
verschillende pamfletten drukken. Bij de komst van Alva week Hendrik van
Brederode uit naar Duitsland. Op 5 mei 1567 werd Vianen bezet door de
regeringsgetrouwe Erik van Brunswijk.
Anton van der Lem
Naslagwerken
1545-1575: Stedenatlas Jacob van Deventer : 245 stadsplattegronden uit 1545-1575 - schakels tussen verleden en heden / Reinout Rutte en Bram van Nieuwenhuyze ; cartografie Yvonne van Mil. - Bussum : THOTH ; Tielt : Lannoo, 2018: p. 308-309.
1612: Beschryvinghe van alle de Neder-landen door Ludovico Guicciardini, vermeerderde uitgave, p. 10, 226.
Nijhoff/Van Hattum, Bibliotheek van Noord-Nederlandsche plaatsbeschrijvingen tot het einde der 18de eeuw. 's-Gravenhage : Martinus Nijhoff, 1953 > nr. 64 (A. van den Burgh).
Literatuur
"Ik zag nooit schooner plek Als Vianen aan de Lek" :
Wandeling in en rond de historische binnenstad van Vianen / Jos de Meyere, Ko
Ruijter. - Vianen : Gemeente Vianen, 2006. - 76 p. ; 21 cm
Onvoltooide roem : de Heeren van Brederode in de Middeleeuwen : geschiedenis van een riddergeslacht, 1203-1473 / omschrijvende compilatie door Jan H. Verhoog. - Bergen, N.-H. : De Coogh, cop. 1997. - 704 p. : ill. ; 29 cm + bijl. (31 p. :
ill.) Bijl. o.d.t.: Drie scripties. - Uitsluitend in de ex. voor intekenaren. - Oorspr. uitg.: 1995. - Met lit. opg. en index.
ISBN 90-75440-03-0 geb.
De Grote Geus en het falende Driemanschap / door A.
van Hulzen. - Hilversum : Verloren, 1995. - 142 p. : ill. ; 24 cm. Rugtitel: De
Grote Geus. - Met reg. ISBN 90-6550-500-8
Vianen : dialoog met de historie / [geschreven door Jos de Meyere ; met medew.
van Ko Ruijter]. - [S.l. : s.n.], 1993. - 29 p. : ill. ; 16×16 cm. In opdracht
van de Stichting Stedelijk Museum Vianen. - Uitg. ter gelegenheid van de
officiële opening van het nieuwe onderkomen van het Stedelijk Museum Vianen.
Vrijstad Vianen / J.A.L. de Meyere. - Vianen : Stichting Stedelijk Museum ;
Alphen aan den Rijn : Repro-Holland, 1987. - 54 p. ; 20x24 cm. Met lit. opg.
Wijkplaatsen voor vervolgden : asielverlening in Culemborg, Vianen, Buren, Leerdam en IJsselstein van de 16de tot eind 18de eeuw / Marijke Gijswijt-Hofstra. - Dieren : De Bataafsche Leeuw, cop. 1984. - 244 p. : ill. ; 25 cm + samenvatting in het Engels (p. 245-246).
Ook verschenen als proefschrift Amsterdam, 1984. - Met lit. opg., reg.
ISBN 90-6707-044-0 geb.
Kasteel Batestein te Vianen : aspecten uit de historie van het kasteel en
zijn bewoners / J.A.L. de Meyere en J.M.M. Ruijter. - [Vianen] : Stichting
Stedelijk Museum Vianen ; Alphen aan den Rijn : Repro-Holland, 1981. - 73 p. :
ill. ; 20×25 cm. Met lit. opg. Geb.
Het oude land van Brederode : Vianen, Lexmond, Ameide, Tienhoven, Meerkerk /
[onder red. van C. Baardman ... et al.]. - Den Haag : Voorhoeve, [1965]. - 127
p. : foto's. ; 27 cm. Nederlandse, Engelse, Franse en Duitse tekst.
Le role d'Henri de Brederode et la situation juridique de Vianen pendant
l'insurrection des Pays-Bas / H. de La Fontaine Verwey.
In: Revue du Nord : histoire & archéologie : Nord de la France, Belgique, Pays
Bas, ISSN 0035-2624: vol. 40 (1958), pag. 297-302.
Le role d'Henri de Brederode et la situation juridique de Vianen pendant
l'insurrection des Pays-Bas / H. de La Fontaine Verwey. - Lille [etc.], [1958].
- 8º. Overdr. uit : Mémoires de la Soc.
d'histoire du droit des pays flamands, picards et wallons ; no. 4 (Mélanges
dédiés à la mémoire de Raymond Monier).
Over enige boeken te Vianen gedrukt tijdens het 'Voorspel' / H. de La
Fontaine Verwey. - 's-Gravenhage : Nijhoff.
In: Opstellen door vrienden en collega's aangeboden aan Dr. F.K.H. Kossmann ter
gelegenheid van zijn vijf en zestigste verjaardag en van zijn afscheid als
bibliothecaris der gemeente Rotterdam: (1958), p. 20-34.
Een kleine geschiedenis van het land van Vianen / door P. Horden Jz.. - 2e
dr. - Amsterdam, 1953. - 351 p. : ill., krt. ; in-8
Een kleine geschiedenis van het land van Vianen / door P. Horden Jz.. - [S.l. :
s.n.] ; Amsterdam : [In eigen beheer], 1953. - [IV], 348 p. : ill., krt. ; 22 cm
Met losse krt.
De inboedel der heeren van Brederode op 't slot Batestein bij Vianen in de
17e eeuw / J.H. Hofman. - Gent, [1888]. - 28 p. ; 22 cm. Overdr. uit: Dietsche
Warande; 1888, p. 595 e.v..