Bazán,
Alvaro de, eerste markies van Santa Cruz
Granada,
12 december 1526 – Lissabon, 9 februari 1588
Spaanse
zeeheld en beoogd admiraal van de Onoverwinnelijke Armada, heer van El Viso en
Valdepeñas
Biografie
De bekendste
daad van de markies bestaat uit zijn plotselinge en dramatische overlijden, vlak
voordat de Armada in 1588 kon uitvaren. Het contrast tussen de ervaren zeeheld
en de hertog van Medina Sidonia, die door Filips II het gezag over de vloot
kreeg opgedrongen, maakt zijn einde nog indrukwekkender. Met Santa Cruz aan het
roer zou de Armada nimmer de afschuwelijke fouten hebben begaan, die
uiteindelijk zouden leiden tot deze blamage voor het Spaanse gezag op de
wereldzeeën.
Zijn
gelijknamige grootvader vocht ten tijde van de Katholieke Koningen tegen de
Moren, zijn gelijknamige vader diende Karel V tegen de Comuneros. Als dank
verwierf deze laatste in 1526 de functie van ‘General de las galeras de España’
en vestigde zich in Granada. Daar werd de derde Alvaro de Bazán geboren, op 12
december 1526. Met drie jaar en twee maanden trad de toekomstige markies van
Santa Cruz toe tot het gezelschap van de ridders van Santiago. De markies huwde
op 19 maart 1550 met Juana de Bazán y Zúñiga, dochter van de graaf van
Miranda. Zij overleed in 1562, na het leven te hebben gegeven aan vier dochters.
In 1554 werd
Bazán benoemd tot ‘Capitán General’ van een vloot die in Laredo werd
verzameld. Het was het begin van zijn carrière. Op 19 oktober ontving hij van
Filips II de titel van markies van Santa Cruz. Bij de slag van Lepanto in 1571
had Bazán de leiding over een van de vier afdelingen van de vloot van Don Juan
van Oostenrijk. In 1580 speelde de Spaanse vloot onder leiding van Bazán
een belangrijke rol bij de verovering – als we dat zo mogen noemen – van
Portugal door Filips II. De jaren tachtig vormden het hoogtepunt van de
carrière van de markies met successen bij de Azoren (1582) en Terceira (1583).
In 1583 verwierf hij het recht zich een `Grande de España’ te noemen, alsmede
de titel van ‘capitán General del mar Océano’.
Het was ook
het jaar waarin de plannen voor de Armada werden opgezet. De voorzichtige
voorbereidingen van Bazán veroorzaakten onrust bij sommigen aan het hof en Bazán
kwam onder vuur te liggen. Vooral de graaf van Fuentes speelde hierbij een
negatieve rol. Maar de markies hield ook stand tegen de eisen van Filips II om
haast te maken met het vertrek van de vloot. Vijf dagen voor zijn overlijden
werd de zieke markies als bevelhebber van de Armada vervangen door de hertog van
Medina Sidonia.
Bazán was als
Spaanse zeeheld zeer populair in de jaren veertig, toen zowel Herrera Oria en
een zekere Fernando P. de Cambra werken over hem publiceerden. Vooral deze
laatste heeft er een fraaie hagiografie van gemaakt. Geheel in stijl noemt hij
hem in de titel van zijn boek een ‘almirante’ – titel die hij nooit heeft
gedragen – en hij krijgt zelfs de eretitel van ‘caudillo’.
Raymond
Fagel
Literatuur
Navascués, Vida
de Don Alvaro de Bazán.
Felipe II y el
Marqués de Santa Cruz en la empresa de Inglaterra : según los documentos del
Archivo de Simancas / Enrique Herrera Oria. - Madrid : Instituto historico de
marina. Consejo
superior de investigaciones cientificas, 1946. - 175 p. : ill. ; 25 cm. Proefschrift
Madrid. - Lit. opg. - Index.
Don Alvaro de
Bazán : Almirante de Espaÿúna / Fernando P. de Cambra. - Madrid : Ed. Nacional,
1943. - 392 p. ; 22 cm