Bazán, Alvaro de, eerste markies van Santa Cruz

Granada, 12 december 1526 – Lissabon, 9 februari 1588

Spaanse zeeheld en beoogd admiraal van de Onoverwinnelijke Armada, heer van El Viso en Valdepeñas

Biografie

De bekendste daad van de markies bestaat uit zijn plotselinge en dramatische overlijden, vlak voordat de Armada in 1588 kon uitvaren. Het contrast tussen de ervaren zeeheld en de hertog van Medina Sidonia, die door Filips II het gezag over de vloot kreeg opgedrongen, maakt zijn einde nog indrukwekkender. Met Santa Cruz aan het roer zou de Armada nimmer de afschuwelijke fouten hebben begaan, die uiteindelijk zouden leiden tot deze blamage voor het Spaanse gezag op de wereldzeeën.

Zijn gelijknamige grootvader vocht ten tijde van de Katholieke Koningen tegen de Moren, zijn gelijknamige vader diende Karel V tegen de Comuneros. Als dank verwierf deze laatste in 1526 de functie van ‘General de las galeras de España’ en vestigde zich in Granada. Daar werd de derde Alvaro de Bazán geboren, op 12 december 1526. Met drie jaar en twee maanden trad de toekomstige markies van Santa Cruz toe tot het gezelschap van de ridders van Santiago. De markies huwde op 19 maart 1550 met Juana de Bazán y Zúñiga, dochter van de graaf van Miranda. Zij overleed in 1562, na het leven te hebben gegeven aan vier dochters.

In 1554 werd Bazán benoemd tot ‘Capitán General’ van een vloot die in Laredo werd verzameld. Het was het begin van zijn carrière. Op 19 oktober ontving hij van Filips II de titel van markies van Santa Cruz. Bij de slag van Lepanto in 1571 had Bazán de leiding over een van de vier afdelingen van de vloot van Don Juan van Oostenrijk. In 1580 speelde de Spaanse vloot onder leiding van Bazán een belangrijke rol bij de verovering – als we dat zo mogen noemen – van  Portugal door Filips II. De jaren tachtig vormden het hoogtepunt van de carrière van de markies met successen bij de Azoren (1582) en Terceira (1583). In 1583 verwierf hij het recht zich een `Grande de España’ te noemen, alsmede de titel van ‘capitán General del mar Océano’.

Het was ook het jaar waarin de plannen voor de Armada werden opgezet. De voorzichtige voorbereidingen van Bazán veroorzaakten onrust bij sommigen aan het hof en Bazán kwam onder vuur te liggen. Vooral de graaf van Fuentes speelde hierbij een negatieve rol. Maar de markies hield ook stand tegen de eisen van Filips II om haast te maken met het vertrek van de vloot. Vijf dagen voor zijn overlijden werd de zieke markies als bevelhebber van de Armada vervangen door de hertog van Medina Sidonia.

Bazán was als Spaanse zeeheld zeer populair in de jaren veertig, toen zowel Herrera Oria en een zekere Fernando P. de Cambra werken over hem publiceerden. Vooral deze laatste heeft er een fraaie hagiografie van gemaakt. Geheel in stijl noemt hij hem in de titel van zijn boek een ‘almirante’ – titel die hij nooit heeft gedragen – en hij krijgt zelfs de eretitel van ‘caudillo’.

Raymond Fagel

Literatuur

Navascués, Vida de Don Alvaro de Bazán.

Felipe II y el Marqués de Santa Cruz en la empresa de Inglaterra : según los documentos del Archivo de Simancas / Enrique Herrera Oria. - Madrid : Instituto historico de marina. Consejo superior de investigaciones cientificas, 1946. - 175 p. : ill. ; 25 cm. Proefschrift Madrid. - Lit. opg. - Index.

Don Alvaro de Bazán : Almirante de Espaÿúna / Fernando P. de Cambra. - Madrid : Ed. Nacional, 1943. - 392 p. ; 22 cm