Force est trop

Geweld is teveel. Gewalt ist zuvil.

Volgens een correspondent van de kardinaal Granvelle zou dit de spreuk zijn die enige edelen (waaronder de graaf van Mansfeld) in juni 1565 rond het embleem van hun ‘broederschap’ (of Ligue) voerden. Dit kwam in plaats van het eerdere, op voorstel van de graaf van Egmond aangenomen embleem in de vorm van een pijlenbundel. Deze bundel was volgens sommige bronnen geplaatst binnen twee in elkaar geslagen handen, omringd door bladranken van geel, rood en violet (of grijs).
 

Het embleem met de spreuk Force est trop is op 22 april (Pasen) 1565 door Jan IV van Glymes, markies van Bergen op Zoom, voor dit verbond ingesteld. De markies handhaafde het vorige embleem, maar voegde er een berg aan toe met een hoorn van overvloed en het devies Force est trop. De berg verwees vermoedelijk naar het wapen van de stad Bergen op Zoom, hoewel een verwijzing naar de bijbel niet onmogelijk is (vergelijk Godts berch is vruchtbaer). Ook de hoorn des overvloeds kan wijzen op vruchtbaarheid.

 
Willem van Ham

Literatuur
 

L.P. Gachard, Correspondence de Philippe II sur les affaires des Pays-Bas (Brussel, 1848) I, 348.

F. Rachfahl, Wilhelm von Oranien und der niederländische Aufstand. II (Halle, 1907) 483.

C. J. F. Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad. Een geschiedenis der Bergen-op-Zoomsche heeren van Glymes (Rotterdam/Antwerpen, 1945) 431- 432.